Integriteittoezicht

• Wat wordt onder integriteit verstaan?
• Integere bedrijfsvoering
• Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme BES (Wwft BES)
• Sanctiewet 1977
• Vermogensscheiding

Integriteit is een voorwaarde voor een gezond financieel stelsel. Het gaat er, in het kort, om dat geldtransactiekantoren voorkomen dat zij betrokken raken bij handelingen die tegen de wet ingaan en/of handelingen die maatschappelijk onbetamelijk zijn. De ratio hiervan is vertrouwen: voor het goed kunnen functioneren als financiële onderneming is vertrouwen van onder het publiek een randvoorwaarde. Integriteit vormt de basis van dat vertrouwen.

In de financiële toezichtwetgeving is integriteit daarom als expliciete doelstelling van het financiële toezicht opgenomen. De wettelijke aangrijpingspunten van toezicht zijn een integere bedrijfsvoering en betrouwbare bestuurders en andere (mede)beleidsbepalende personen van geldtransactiekantoren. Geldtransactiekantoren moeten immers geleid worden door betrouwbare en integere  bestuurders. Voor wat betreft dit onderwerp, kunt u meer vinden onder ‘toetsingen’.

De Nederlandsche Bank (DNB) ziet toe op de maatregelen die geldtransactiekantoren hebben getroffen in hun bedrijfsvoering ter beheersing van integriteitsrisico’s op grond van de Wet financiële markten BES (Wfm BES). Daarnaast wordt specifieke aandacht gegeven aan de maatregelen op grond van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme BES (Wwft BES) en de Sanctiewet 1977.

Integriteit
De Wfm BES stelt dat een geldtransactiekantoor een adequaat beleid voor een integere uitoefening van haar bedrijf voert, en dat zij haar bedrijfsvoering dusdanig inricht dat een integere uitoefening van het bedrijf is gewaarborgd. Onder integriteit wordt op grond van de Wfm BES in ieder geval verstaan:

• het tegengaan van belangenverstrengeling;
• het tegengaan van witwassen van geld of de financiering van terrorisme, alsmede de naleving van sanctieregelgeving;
• het tegengaan van strafbare feiten en andere wetsovertredingen door het geldtransactiekantoor of de voor haar werkzame personen;
• voorkomen dat relaties met consumenten, cliënten of andere derden het vertrouwen in het geldtransactiekantoor of in de financiële markten kunnen schaden, en
• voorkomen van andere handelingen door het geldtransactiekantoor of de voor haar werkzame personen, die zodanig ingaan tegen hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk verkeer is betaamt, dat daardoor het vertrouwen in het geldtransactiekantoor of in de financiële markten ernstig kan worden geschaad.

Integriteitrisico’s
Het geldtransactiekantoor wordt dus verwacht de bedrijfsvoering dusdanig in te richten dat zij integriteitsrisico’s beheerst. Integriteitsrisico’s die met name naar voren komen zijn:

• witwassen;
• terrorismefinanciering en proliferatiefinanciering;
• risico overtreding sanctieregelgeving;
• corruptie;
• belangenverstrengeling; en
• diverse vormen van fraude

‘Principle based’                     
De eisen met betrekking tot de integere bedrijfsvoering zijn ‘principle based’ geformuleerd. Dat betekent dat de wetgever niet uitputtend en specifiek voorschrijft hoe een geldtransactiekantoor tot een integere bedrijfsvoering moet komen. Het is juist aan het geldtransactiekantoor zelf om aan te geven waarom zij van mening is dat de bedrijfsprocessen adequaat worden beheerst.

Integriteitsbewuste bedrijfsvoering
Als onderdeel van de integere bedrijfsvoering zorgt een geldtransactiekantoor voor een integriteitsbewuste bedrijfscultuur. Hiervoor zal zij een systematische analyse van integriteitsrisico’s uitvoeren. Gebaseerd op de uitkomsten van een dergelijke analyse worden een integriteitbeleid en de daaraan verbonden procedures en maatregelen opgesteld en uitgevoerd.

Onderdelen integere bedrijfsvoering
Onderdelen die in ieder geval aandacht behoeven zien onder andere op de cliëntacceptatie, omgang met en vastlegging van incidenten en belangenverstrengeling. Daarnaast wordt eveneens in het Besluit financiële markten BES (Bfm BES) in artikel 3:8 aandacht gegeven aan de inrichting van de compliance functie, die binnen een geldtransactiekantoor aanwezig moet zijn.

Toepasselijke regelgeving
De regelgeving die van toepassing is op de integere bedrijfsvoering betreft:
- Wet financiële markten BES (Wfm BES) (artikel 3:8),
- Besluit financiële markten BES (Bfm BES)(hoofdstuk 3, paragraaf 2),
- Regeling AFM en DNB nadere voorschriften Wfm BES 2012.

Daarbij worden enkele beleidsuitgangspunten verduidelijkt in de ‘Beleidsregel AFM en DNB toepassing en uitvoering Wfm BES en Wwft BES 2012’.

FATF
Specifieke regelgeving gericht op de beheersing van de integriteitsrisico’s witwassen en terrorismefinanciering is opgenomen in de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme BES (Wwft BES). Met deze regelgeving worden internationale afspraken op dit terrein in nationale wetgeving opgenomen. Belangrijk is hier met name om te verwijzen naar de Aanbevelingen van de Financial Action Task Force (FATF). Klik hier voor de standaarden van de FATF en de activiteiten die door deze organisatie worden ondernomen.

Cliëntenonderzoek
Ter voorkoming van betrokkenheid bij het witwassen van geld en het financieren van terrorisme voeren geldtransactiekantoren cliëntenonderzoek uit. Binnen dit cliëntenonderzoek zorgt het geldtransactiekantoor er voor dat:

• de cliënt wordt geïdentificeerd en zijn identiteit geverifieerd door middel van daarvoor acceptabele documenten;
• de eventueel aanwezige uiteindelijk belanghebbende wordt geïdentificeerd en adequate maatregelen worden genomen om zijn identiteit te verifiëren;
• vast gesteld wordt wat het doel en de beoogde aard van de zakelijke relatie met de cliënt is;
• er zoveel als mogelijk een voortdurende controle op de zakelijke relatie en de uit te voeren transacties wordt uitgevoerd.

Belangrijk is dat het geldtransactiekantoor zich een duidelijk beeld vormt van de risico’s die zijn verbonden aan de cliënt, de activiteiten, dienstverlening en transacties die worden uitgevoerd. Daartoe wordt onder meer een risicoprofiel opgesteld en wordt deze voortdurend ‘up to date’ gehouden.  De informatie ten behoeve van het onderhouden van het risicoprofiel wordt verzameld tijdens het onderhouden van de zakelijke relatie met de cliënt en de voor deze cliënt uit te voeren transacties. Daarnaast worden bronnen zoals de berichtgeving vanuit de FATF met betrekking tot hoog risico jurisdicties daar waar relevant ook meegenomen in de bepaling van het risicoprofiel van cliënten.

De Wwft BES is in dusverre risico gebaseerd dat er in die gevallen dat er sprake kan zijn van een lager risico ook maatregelen mogen worden genomen die op grond van dit lagere risico voldoende lijken te zijn. Vereenvoudigd cliëntenonderzoek is derhalve in de daartoe omschreven omstandigheden toegestaan. Aan de andere kant is aangescherpt cliënten- onderzoek noodzakelijk indien sprake is van een hoog risico.

Melden ongebruikelijke transacties
Een ander belangrijk aspect van de Wwft BES is de verplichting tot het melden van ongebruikelijke transacties. Het geldtransactiekantoor onderzoekt voorgenomen transacties of deze ongebruikelijk kunnen zijn, om te voorkomen dat zij meewerkt aan het witwassen van geld. Of een transactie als ongebruikelijk moet worden aangemerkt wordt aan de hand van de op grond van de Wwft BES opgestelde indicatorenlijsten bepaald. Zodra een transactie voldoet aan een indicator dan dient het geldtransactiekantoor de transactie onverwijld te melden aan het Nederlandse meldpunt ongebruikelijke transacties, FIU Nederland.

Van belang is hierbij te vermelden dat het geldtransactiekantoor en de personen werkzaam voor de geldtransactiekantoor verplicht zijn het feit dat een melding is gedaan geheim te houden. Het is strafbaar om de betrokkenen bij de gemelde transactie of derden te informeren dat er een melding is gedaan.

Toepasselijke regelgeving
- Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft BES),
- Besluit ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme BES (Bwft BES),
- Regeling ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme BES (Rwft BES).

Daarbij worden enkele beleidsuitgangspunten verduidelijkt in de ‘Beleidsregel AFM en DNB toepassing en uitvoering Wfm BES en Wwft BES 2012’.

(Inter)nationale sancties
Internationaal en nationaal worden politieke, economische, financiële en andersoortige sancties opgelegd aan landen/jurisdicties, groeperingen/entiteiten en (rechts)personen. Voorbeelden zijn: Iran voor wat betreft de proliferatie van kernwapens en Al-Qa’ida en de Taliban vanwege hun terroristische activiteiten. De voornaamste internationale sancties die van belang zijn voor Caribisch Nederland zijn de sancties die door de Europese Unie (EU), vaak in navolging van de Verenigde Naties, worden vastgesteld. Deze EU-sancties hebben rechtstreekse werking voor alle ingezetenen van Caribisch Nederland. Financiële ondernemingen dienen (o.a.) op grond van deze EU-sanctieregelingen, de Sanctiewet 1977 en de Sanctieregeling BES de nodige maatregelen te treffen om te voorkomen dat zij (inter)nationale sancties schenden.

Bekijk een overzicht van de (werking van) sanctieregelgeving

 EU Freezelist
Veelal bestaan de vastgestelde sancties uit een verbod om financiële diensten te verlenen aan gesanctioneerde (rechts)personen en entiteiten en een gebod om aanwezige tegoeden van deze partijen te bevriezen. De gesanctioneerde personen staan voor zover zij door de EU zijn aangewezen op de zogenoemde EU Freezelist.

‘Nationale freezelist’
Naast internationale sancties komt het een enkele keer voor dat de Nederlandse overheid nationale sancties afkondigt die voor Nederland, inclusief Caribisch Nederland gelden. De op grond van deze nationale sanctieregelingen aangewezen (rechts)personen en entiteiten zijn hier te raadplegen.

Verplichting geldtransactiekantoor controle en melden ‘hit’ door middel van Meldformat
Geldtransactiekantoren dienen op elk moment te kunnen voldoen aan de sanctieregelingen en voeren daartoe controle uit op de in hun administratie en systemen voorkomende (rechts)personen en entiteiten. Indien sprake is van een overeenkomst tussen een relatie van het geldtranactiekantoor en een (rechts)persoon of entiteit die voorkomt in de sanctieregelingen (een zogenoemde ‘hit’), dan bevriest het geldtransactiekantoor de aanwezige tegoeden van deze relatie direct, onthoudt zij zich van verdere dienstverlening en meldt zij dit onverwijld aan DNB. Daartoe wordt gebruik gemaakt van het daarvoor vastgestelde Meldformat.

Het Meldformat dient volledig te worden ingevuld en per beveiligde e-mailverbinding (sancties@dnb.nl) naar DNB te worden gestuurd.

Toepasselijke regelgeving
- EU Verordeningen,
- Sanctiewet 1977,
- Sanctieregeling BES,
- Regeling AFM en DNB nadere voorschriften Wfm BES 2012.

Daarbij worden enkele beleidsuitgangspunten verduidelijkt in de ‘Beleidsregel AFM en DNB toepassing en uitvoering Wfm BES en Wwft BES 2012.

Geldtransactiekantoren moeten adequate maatregelen treffen ter waarborging en bescherming van de rechten van hun cliënten. Een vermogensscheiding en bescherming is onder meer en vooral van belang in het geval van surséance van betaling of een faillissement van het geldtransactiekantoor.

Geldtransactiekantoren houden in het geval van geldtransfers (of; ‘money transfers’) voor korte of langere tijd gelden of geldswaarden van cliënten onder zich. Zolang een geldtransfer niet volledig is uitgevoerd en het te transfereren bedrag nog niet aan de begunstigde is uitbetaald, bestaat dus het risico dat de gelden verloren gaan, omdat het betrokken geldtransactiekantoor in de tussentijd in surséance van betaling of in staat van faillissement is komen te verkeren. Om tegen te gaan dat de cliënt van het geldtransferkantoor in dat geval zijn of haar geld kwijt is of dat de begunstigde van een nog niet voltooide geldtransfer niets ontvangt, is het belangrijk dat van een geldtransactiekantoor dat in of vanuit Caribisch Nederland geldtransfers uitvoert, verlangd wordt dat dit kantoor adequate maatregelen treft om de gelden die het heeft ontvangen ten behoeve van een geldtransfer veilig te stellen. Dit vereiste geldt ongeacht van wie de ontvangen gelden afkomstig zijn en zolang die gelden nog niet zijn betaald of betaalbaar zijn gesteld aan de begunstigde.

Voor het veiligstellen van de ontvangen gelden zijn diverse methoden denkbaar, zoals een onvoorwaardelijke bankgarantie of een daarmee vergelijkbare garantstelling van een derde, of het overboeken van de ontvangen gelden naar een afgescheiden rekening. Het is aan het betrokken geldtransactiekantoor om een adequate methode voor vermogensscheiding door te voeren.